قمه زنی و فتوای مراجع تقلید در مورد آن
قمه زنی و فتوای مراجع تقلید در مورد آن
قمه زنی مراسمى است که در بعضى شهرستانها و بلاد شیعى و توسط برخى از عزاداران امامحسین«ع» اجرا مىشود و در تأسى به مجروح و شهید شدن سید الشهدا«ع»و شهیدانکربلا و بعنوان اظهار آمادگى براى خون دادن و سر باختن در راه امام حسین«ع» انجاممىدهند.
صبح زود عاشورا،با پوشیدن لباس سفید و بلندى همچون کفن،بصورت دستهجمعى قمه بر سر مىزنند و خون از سر بر صورت و لباس سفید جارى مىشود.بعضىهم براى قمه زنى نذر مىکنند،برخى هم چنین نذرى را در باره کودکان خردسال انجاممىدهند و بر سر آنان تیغ مىزنند،در حدى که از محل آن خون جارى گردد.
قمه زنى نیز،مثل زنجیر زنى و شبیه خوانى و...از دیر باز مورد اختلاف نظر علما و پیروان و مقلدین آنان بوده و به استفتا و افتاء مبنى بر جواز یا عدم جواز آن مىپرداختهاند.
این مراسم،از نظر شرعى پایه و مبناى دینى ندارد و صرفا روى علاقه شیعیان به ابا عبد اللهالحسین«ع»انجام مىگیرد. فقها نیز آن را در صورتى که ضررى نداشته باشد،مجازمىدانند. برخى از فقها نیز به خاطر تاثیر نامطلوب آن بر افکار دیگران و موجب وهن مذهب بودن،آن را ممنوع دانستهاند.
البته شرایط زمانى در این مساله بىتاثیر نیست. امامخمینى«ره»در پاسخ به استفتایى که در سالهاى اول پیروزى انقلاب اسلامى در این زمینهاز ایشان شده بود،فرمودند: «در وضع موجود،قمه نزنند...» حضرت امام خامنهاى نیز در دیداربا روحانیون،در آستانه ایام عاشورا(سال 1373 شمسى)در ضمن بیانات مبسوطى درخرافه زدایى از عزادارى سید الشهدا«ع»فرمودند:«قمه زدن هم از آن کارهاى خلافاست...این یک کار غلطى است که عدهاى قمهها را بگیرند و بر سر خود بزنند و خون بریزند...کجاى این کار،حرکت عزادارى است؟ این جعلى است.اینها چیزهایى است کهاز دین نیست...».آن را بدعت،خلاف و خرافه دانستند.و در پاسخ به نامه امام جمعهاردبیل،نوشتند:امروز این ضرر بسیار بزرگ و شکننده است و لذا قمه زدن علنى و همراه با تظاهر،حرام و ممنوع است. (1) علماى دیگر نیز در تایید موضع و سخن رهبر انقلاب،آن راموجب وهن مذهب و نامشروع دانستند. (2)
البته این احساس مذهبى و عواطف دینى که سبب مىشود به عشق حسین«ع»چنینکارهایى کنند،باید در مسیر صحیح هدایتشود و مورد بهرهبردارى قرار گیرد تا شور وانگیزه جهاد و شهادت بیافریند.بعلاوه،آنان که به خاطر حسین«ع»حاضرند خون بدهند،چه بهتر که خون خویش را به درمانگاهها و مراکز انتقال خون اهدا کنند یا با تاسیس بانکخون،از فداکاران و ایثارگران داوطلب،در روز عاشورا خون گرفته شود و نگهدارىگردد،تا از این طریق،جان انسانهاى بسیارى که نیازمند خونند،نجات یابد.
گر چه اینکار،شاید مثل قمه زنى،تامین کننده احساس عاطفى فرد نباشد،ولى قطعا رضایتخداوند و پسند سید الشهدا«ع»را بیشتر در پى دارد.کاش روزى صدقه دادن خون نیز،مثل صدقه و کمک مالى و لباس و غذا و... مرسوم گردد و با قصد قربت انجام گیرد.
کى گفت حسین،بر سر خویش بزن؟ با تیغ، به فرق خویش نیش بزن
تیغى که زنى بر سر خود،اى غافل بر فرق ستمگران بد کیش بزن
پی نوشتها :
1- در تاریخ 7 محرم 1415،22 خرداد 1373.
2- مجموعه سخنان ایشان و استفتاها و جوابها در جزوهاى به نام«پیرامون عزادارى عاشورا»در 71 صفحه در محرم1415 از سوى دفتر تبلیغات اسلامى چاپ شد.
